«Mehnat motivlari ierarxiyasi» metodikasi (G.V. Rezapkina)
Yo’riqnoma. Javoblarning beshta variantining har birini o’ziga jalb etuvchi xususiyatiga qarab baholang, eng jozibali variant uchun 5 balldan eng yoqimsiz variant uchun 1 ballgacha aylaning. Javoblarning har bir guruhidagi raqamlar takrorlanmasligi kerak!
«Mehnat motivlari ierarxiyasi» metodikasining shaklini yuklab oling:
| I | II | III | IV | V | ||||||||||||||||||||
| 1. Menga imkon beradigan kasbni afzal ko’raman | ||||||||||||||||||||||||
| Diqqat matkazida bo’ling | Insonlarga ko’mak bering | Oboshqa odamlarga yordamda bo’lish | Ijodkor bo’lish | Moddiy muammolarga duch kelmag | ||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 2. Agar mening pulim ko’p bo’lsa, men uni qo’ygan bo’lar edim | ||||||||||||||||||||||||
| O’z faoliyatini reklama qilish | Xayriya ishlarida | Uning saylov kammisiyasida | Tadqiqot va ijod loyihalarida | xavfsiz aktsiyalarda yoki bankda yuqori foiz stavkasida | ||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 3. meni kasblar qiziqtiradi | ||||||||||||||||||||||||
| Aktyor
Journalist teleboshlovchi |
Ruhoniy shifokor o’qituvchi | Siyosatchi rahbar olim | Yozuvchi shoir | Bankir moliyachi | ||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 4. Bayonot menga yaqinroq | ||||||||||||||||||||||||
| Shuhrati momaqaldiroqlari bo‘lgan odam hech qachon odamlarning do‘stlari va mehrlaridan mahrum bo‘lmaydi. | Agar hayotingizni mazmunli qilish yo‘lini izlayotgan bo‘lsangiz, boshqa odamlarga yordam berishni boshlang. | Kuchga intilish o’ziga xos kuchga qoyil qolish kabi insonga xosdir. | Kuchga intilish o‘ziga xos kuchga qoyil qolish kabi insonga xosdir.. | Pul dunyoni boshqaradi, ko’proq pulga ega bo’lgan esa kuchliroqdir. | ||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 5. hayotda men uchun eng muhimi | ||||||||||||||||||||||||
| shon-sharaf, | boshqalarni tan olish | boshqa odamlarga xizmat qilish imkoniyati
|
boshqa odamlar ustidan hokimiyat | ijodiy erkinlik
moliyaviy farovonlik |
||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| V ustunlarining har biri uchun umumiy ballar yig’indisi: | ||||||||||||||||||||||||
Natijalarni qayta ishlash. Har bir ustundagi ballarni hisoblang (I … V) va pastki qatorga yozing:
20-25 ball — aniq ish motivi
15-19 ball — aniq ish motivi
10-14 ball — ish uchun zaif ifodalangan motiv
5-9 ball — mehnat motivi ifodalanmaydi
Har bir ustun ma’lum bir ish motiviga mos keladi:
I — «Shon-sharaf»
Diqqat markazida bo’lish istagi ko’pincha odamni televizorga, moda, jurnalistika va shou-biznes olamiga olib keladi. Ushbu motivni iste’dod va mehnatsevarlik qo’llab-quvvatlasa yaxshi bo’ladi. Agar yo’q bo’lsa, unda dunyo yana bir ovozsiz qo’shiqchini, o’rtacha jurnalistni, bezovta qiluvchi shoumanni oladi. Ushbu turtki juda yuqumli, chunki u shunchaki sarosimaga sabab bo’ladi: nega bu vasatlik hamma uchun ma’lum, ammo men bilmayman? Nega men yomonroqman?
II — «Xizmat»
Ushbu turtki oldingisiga to’liq qarama-qarshi bo’lib, borgan sari kamroq uchraydi. Ehtimol, shuning uchun ham bugungi kunda yaxshi shifokorlar va o’qituvchilar, foydali sotuvchilar, xushmuomala ofitsiantlar kamdan-kam bo’lib ketmoqda. Aktyorlik muhitida: «Men teatrda xizmat qilaman» deyish odat tusiga kirgan, bu aktyorlik mahoratining yuksak ma’nosini ta’kidlaydi. Xizmat — bu faoliyat turi emas, balki o’z ishiga bo’lgan munosabat, bu ish va boshqa odamlar manfaatlarini o’z manfaatlaridan ustun qo’yadigan ma’naviy etuk odamlarni ajratib turadi.
III — «Quvvat»
Amr qilish va boshqarish istagi faoliyatni boshqarish qobiliyatiga qaraganda ancha tez-tez uchraydi, shuning uchun qobiliyatsiz rahbarlar juda ko’p. Quvvatni sevuvchilar puldan va shuhratdan voz kechish kuchdan ko’ra osonroq. Agar hokimiyatga intilish qandaydir ezgu maqsadlarga erishish vositasi emas, balki o’z-o’zidan maqsad bo’lsa, unda bunday odam jamiyat uchun xavflidir. Quvvat sinovi har qanday inson hayotidagi eng qiyin sinovlardan biridir. Ehtimol, hokimiyat hodisasining eng yorqin ta’rifi R.Tolkien tomonidan «Uzuklar Rabbisi» kitobida berilgan. Haqiqiy hayotda siyosatchilar Gollum, Frodo yoki Bilbo Baggins singari hokimiyatdan ajralishni istamaydilar.
IV — «Ijodkorlik»
Ijodkorlik etakchi motiv sifatida odamlar o’zini namoyon qilish vositasi bo’lib, ular o’zlarini tanishtirish, o’zini tasdiqlash va daromad emas. Ishga ijodiy munosabat kasbiy muvaffaqiyatning asosidir, shuning uchun u odatda hurmat va farovonlik bilan birga keladi. Garchi ijodkorlik an’anaviy ravishda san’at va fan bilan bog’liq bo’lsa-da, u har qanday faoliyatda o’zini namoyon qilishi mumkin. Ijodkor inson dunyoni sevgi va aql orqali anglaydi.
V — «Pul»
Zamonaviy sharoitda pul mehnat uchun eng keng tarqalgan motivdir. Bozor shaxsi o’zini va boshqalarni foydali sotilishi kerak bo’lgan tovar sifatida qabul qiladi. Uning hayotidagi asosiy narsa mansab va pul. Pul etakchi motiv sifatida juda kambag’al va juda boy odamlarga xosdir, chunki ularning hayotining mazmuni tejash va to’plashdir. Deyarli har qanday boylik qashshoqlikdan boshlanadi, ammo har bir kambag’al odam millioner bo’lib qolmaydi. Ushbu mehnat motivining xavfi maqsadga erishish vositalarining tushunarsizligidadir. Agar pul asosiy narsa bo’lsa, unda qanday qilib olinishi muhim emas. Jinoyatlarning aksariyati xudbin niyat bilan sodir etilgan.